Het afgelopen jaar heeft er wederom een enorme vissterfte plaatsgevonden bij het Blocq van Kuffeler. Het bestuur van HSV Almere heeft wederom stevig bij diverse instanties aan de bel getrokken en dat heeft geleid tot een overleg op 14 juni 2021 tussen betrokken partijen: Sportvisserij Nederland, Sportvisserij MidWest Nederland, Rijkswaterstaat (RWS), Waterschap Zuiderzeeland en het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier. Hieronder vindt u een samenvatting van de notulen van de bijeenkomst:
.
Welke locaties
Het overleg richtte zich op de voorjaarssterfte van brasem in het IJsselmeer-Markermeer en het gaat hierbij om 2 locaties: gemaal Vier Noorderkoggen bij Wervershoof en gemaal Blocq van Kuffeler in Almere. Bij RWS zijn ook meldingen van sterfte binnengekomen bij Huizen, Blaricum, Makkum en het Nijkerkernauw en na een oproep richting beroepsvisserij om meer info over vissterfte werd ook nog melding gemaakt van sterfte bij gemaal Schardam. Wij beperken ons in dit schrijven tot het Blocq van Kuffeler.
.
Wat is er verandert
van 2008-2010 is het gemaal Blocq van Kuffeler gerenoveerd, in deze jaren was er een lagere doorstroming van afvoerwater en was er voor zover bekend geen melding van vissterfte. Vanaf 2015 is door het verplaatsen van een aflaat van de Oostvaardersplassen naar het westen de hoeveelheid afgevoerd water toegenomen, vanaf de zomer 2018 was er nog meer extra afvoer vanwege het verlagen van het waterpeil in de Oostvaardersplassen. Het water uit de Oostvaardersplassen bevat veel slib en er wordt vooral ‘s nachts gemalen (goedkopere energie) waardoor er op die momenten sprake kan zijn van tijdelijk verhoogde slibconcentraties. Is dat een extra stressfactor?
.
Oorzaak
Dergelijke sterftes worden doorgaans gemakkelijk afgedaan door versteend kuit als oorzaak aan te wijzen maar aangezien er zowel mannelijke als vrouwelijke vis is aangetroffen valt ‘versteend kuit’ als mogelijke oorzaak af. Wel zoekt men naar een verklaring voor de enorme ophoping van brasem voor het gemaal in die periode (koppeling met de paai?), daar zijn enkele ideeën uit voort gekomen:
1. “homing” naar de polder. Brasem is als zeer jonge vis door het gemaal in het Markermeer terecht gekomen en wil wellicht als volwassen vis weer terug de polder in. In 2008 is aangetoond dat vislarven door het gemaal naar buiten worden gepompt, naar alle waarschijnlijkheid is dat ‘onvrijwillig transport’;
2. Water in het Markermeer is te voedselarm, brasem wil er mogelijk niet paaien. Water uit de polder is veel voedselrijker en biedt dus betere omstandigheden voor de paai en de opgroei van jonge vis.
.
Oplossing
Uiteraard heeft men ook gebrainstormd over mogelijkheden om iets tegen de enorme ophoping van vis te doen:
1. Voorkomen van aanbod door de brasem voor het gemaal te weren d.m.v. een bellenscherm, een keernet of verlichting;
2. Alternatieve paai en opgroeigebieden creëren;
3. Het creëren van een kunstmatige ‘lokstroom’ met bijvoorbeeld een dompelpomp die de vis bij het gemaal weg moet houden.
.
Aanpassingen
Er staan er voor het Blocq van Kuffeler projecten gepland voor vismigratievoorzieningen (polder naar Markermeer en terug) bij het gemaal en ter hoogte van Oostvaardersplassen. De vraag is of die voorzieningen zijn ingericht voor grotere vis?
.
Gevolg van ‘inlaat’ brasem
Wat gebeurt er met de brasem wanneer die eenmaal via zo’n migratiemogelijkheid binnen de dijken is en zich verspreid in de Hoge en Lage Vaart? Blijven ze in de polder of willen ze weer terug naar het Markermeer. Wanneer ze in de polder blijven is dat mogelijk problematisch voor de visstand en de waterkwaliteit. Onderzoek bij Koopmanspolder laat zien dat naar binnentrekkende brasem niet meer terug naar buiten gaat en de vraag is dan ook hoe groot het aanbod brasem zal zijn. Enkele tonnen brasem verspreiden zich makkelijk over het gebied, maar een massale intrek (tientallen-honderden tonnen) wordt mogelijk wél problematisch.
.
Tot slot
Uiteraard houdt het bestuur graag een vinger aan de pols en heeft zij op de VBC vergadering van 28-10-2021 wederom gevraagd naar de stand van zaken. Bovenstaande is wat er vooralsnog ligt, begin 2022 komt er een oproep aan sportvissers aldaar om hun ogen goed de kost te geven en direct aan de bel te trekken als er iets verandert: wanneer de brasem zich ineens massaal verzameld of wanneer er weer sterfte optreedt. Daarnaast heeft ook het bestuur haar gedachtes over deze kwestie, afgesproken is dat wij binnenkort een rondleiding krijgen in het Blocq om op die manier eens rustig te kunnen kijken hoe dit gemaal nou precies werkt (hoe lopen de stromen) en hoe eenvoudig of hoe onmogelijk het is om bijvoorbeeld het pompregime aan te passen. Onze gedachte is namelijk dat de brasem instinctief tegen de uitstroom inzwemt maar uiteraard niet verder komt dan het gemaal, waarna uitputting de rest doet. Maar wij zijn natuurlijk slechts ‘leken’.
Wel zijn alle partijen zich ervan bewust dat er een gezamenlijke zorgplicht is om de sterfte te voorkomen, nu alleen gezamenlijk nog op zoek naar de juiste manier.
